पृष्ठभूमि
बि.पि.कोइरालाको पिता श्रीकृष्णप्रसाद कोइराला र माता श्री दिव्या कोइराला हुनुहुन्छ । बि.पि.को जन्म बि.सं. १९७१ भाद्र २४ मा तत्कालिन ब्रिटिश इण्डियाको बारणासीमा भएको हो । उनको जन्मदिन इश्वि सम्बत् अनुसार सार १९१४ सेप्टेम्बर ८ तारिखमा पर्दछ । उनको प्रारम्भिक पठन पाठन १४ बर्षको उमेर सम्म आफ्ना पिता श्री कृष्णप्रसाद कोइरालाले स्थापना गर्नु भएको बिद्यालयमा गरेका थिए । त्यसपछि वि.पि.बनारमानै हरिश्चन्द्र स्कूलमा भर्ना भई अध्ययन गरे । वि.पि.ले बि.सं.१९८९ मा इण्टरमिडियट र वि.सं १९९१ मा वनारस बिश्व बिद्यालयबाट अर्थशास्त्र र राजनीति शास्त्रमा स्नातक पूरागर्नुका साथसाथै उनले पछि वि.सं १९९४ मा कलकत्ता विश्व बिद्यालयबाट कानूनमा स्नातक अध्ययन समेत पूरा गरेका थिए । कानूनको अध्ययन पछि करीव १० बर्ष सम्म कानून व्यवसाय गरेका थिए । उनको व्यवसायको क्षेत्र दार्जिलिङ थियो ।
राजनीतिक जीवन
बि.पि.भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेसमा बि.सं.१९९१ देखि संलग्न भएका थिए । भारतमा ब्रिटीश उपनिवेशको बिरुद्ध आन्दोलन चलिरहेको बेलामा नेपालमा पनि राणाहरुको एकतन्त्रीय जहानीया शासन विरुद्ध आन्दोलन जारी थियो । सो समयमा वि.पि.कै वि.सं.२००६,चैत्र २८ मानेपाली कांग्रेस पार्टीको स्थापना भएको थियो । वि.सं.२००४ मा विराटनगरमा मजदुर आन्दोलनमा अन्य नेताहरु सहित वि.पि.पक्राउ परे र उनलाई जेलमा राखियो । वि.पि.ले जेलमा २७ दिनसम्म लामो भोक हडताल र गान्धीको अनुरोधमा उनी जेलबाट मुक्त भएका थिए ।
राणा शासनको अन्त्य भएपछि राणा–कांग्रेस संयुक्त सरकारमा उनले ९ महिना गृृहमन्त्रीका रुपमा काम गरे । राणा कांग्रेसको संयुक्त सरकार भंग भएपछि उनी पार्टी संगठनमा लागे । बि.पि.कोइराला २००९ देखि २०१२ सम्मनेपाली कांग्रेसकासभापतिको रुपमा कार्य गरे । वि.सं.२०१५ को संसदीय चुनावमाविजयीभएपछि उनी नेपालका प्रथम जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री बने । बि.सं. २०१७ पुस १ मा राजा महेन्द्रले सरकार भंग गरेपछि उनलाई थुनामा राखियो । बि.सं.२०२५ मा उनलाई जेलमुक्त गरी स्वनिर्वासनमा जान दिइयो । वि.सं २०३३ सालमा राष्टिय मेलमिलापको नीति सहित स्वदेश फर्के र बाँकी जीवन२०३८ साल श्राबण ६ स्वर्गारोहण नहुँदा सम्म नेपाल र नेपालीकै हितकालागि संघर्षरत रहे ।
बि.पि.र उनको साहित्य
बि.पि.साहित्यकारको अनुभूति र नेताको सामाजिक दायित्व दुवै विद्यमान भएका साझा व्यक्तित्व थिए । साहित्यको इतिहासमा काल विभाजनका दृष्टिले वि.पि.लाई आधुनिक कालका सात्यिकारका रुपमा लिइन्छ भने बिधागत हिसावले उनलाई आख्यानकारका रुपमा राखिएको पाइन्छ ।
वि.पि.कोइरालाको साहित्यप्रतिको लगाव किशोरवय देखिनै रहेको थियो भन्न बिषय उनको साहित्य सृजनाको यात्रा उनले कक्षा ९मा अध्ययन गर्दा देखिनै प्रारम्भ भएकोे पाइएबाट स्पष्ट हुन आउछ । बि.पि.एकातिर राजनीतिक चिन्तनमा लागेका देखिन्छन् त अर्कोतिर साहित्यिक कृतिहरुको निर्माणमा पनि उत्तिकै समर्पित रहेको पाइन्छ ।
बि.सं.१९७१ मा जन्मेका बि.पि.ले २० बर्षकै युवावयमा (बि.सं.१९९१)परिपक्क र एउटा नयाँधारको प्रतिनिधित्व गर्दै नेपाली आधुनिक कथा साहित्यमा योगदान पुर्याएको र २४ बर्षको उमेरमै सिद्धहस्त कथाकारका रुपमा आफूलाई स्थापित गर्न सफल भएको देखिन्छ । यस्तो अद्भुत क्षमता सामान्य मानिसहरुमा पाउन कठीन छ । बि.पि.ले हिन्दी तथा नेपाली दुवै भाषामा कथा लेख्ने गरेका थिए । कोइरालाको पहिलो कथा बनारसबाट प्रकाशित हुने हंश पत्रिकामा छापिएको थियो । ती कथाहरु हिन्दी भाषाका थिए । हंश पत्रिकाका सम्पादक थिए– प्रशिद्ध कथाकार पे्रमचन्द ।
बि.पि.कोइरालाकोे प्रथम नेपाली कथाचन्द्रबदन थियो । उनको चन्द्रबदन कथा काठमाडौबाट प्रकाशित हुने शारदा पत्रिकामा वि.सं.१९९१ ( सन् १९३५) मा प्रकाशित भएको थियो । यही समयमै मनोवैज्ञानिक ढंगले जीवन केलाउदै आधुनिक कथा शिल्प लिएर कोइराला देखा परे वि.पि. ।
उनका कथाहरुमा यौनजन्य अतृप्ति र मानसिक समस्या जनित नारी मनका यौन मनोबिश्लेषण गरिएका हुन्छन् । यस्तै उनका अन्य कथाहरुमा कर्नेलको घोडा, पबित्रा र शत्रु आदि हुन् । यी कथाहरुमा कथाकारले मानवको अन्तर्मनमा रहेका यौन कुण्ठा र अतृप्त यौन चाहना जनित मनोदशालाई उजागर गरेका छन् । त्यस्तै मधेशतिर कथा नेपाली पृष्ठभूमिमा अधिकांश नेपालीको आर्थिक जीवन र बालबैधव्यजनित यौन अतृप्ति यी दुवै समस्याको चित्रण गर्न सफल कथा मानिएको छ । मधेशतिर कथाका पात्र गोरेको समस्या काम र मामको हो भने, बिधवाको समस्या पोइको रहर रहेको छ । गोरे दुई गाँस निम्ति भोकै हिडन बिबस मान्छे हो भने बिधवा गहनाको पोको लिएर घर छाडेर हिँडेकी यौन बिवस मान्छे हो । उनको कथाहरुमा सिग्मण्ड फ्रायडको मनोविज्ञान प्रयुक्त भएका छन् । वि.पि.का उल्लिखित कथाहरु निकै सफल र बहुचर्चित कथा हुन् ।
उनका अन्य चारवटा कथाहरु दार्जिलिंगबाट प्रकाशित हुने साहित्यिक पत्रिका कथा कुसुुममा वि.सं.१९९५मा प्रकाशित भएका थिए । वि.पि.ले आफूलाई वि.सं.१९९५ सम्ममा नै एउटा सशक्त र सफल आधुनिक कथाकारको रुपमा स्थापित गरिसकेका देखिन्छन् ।
बि.पि.का दुइवटा कथा संग्रहहरु प्रकाशित भएका छन् । ती मध्ये दोषी चश्मा, वि.सं.२००६ (सन् १९४९) र श्वेत भैरवी (वि.सं.२०४०) हुन् । दोषी चश्मा कथा संग्रहमा १६ वटा कथा संग्रहित छन् । उनको कथाशैली सरल र छरिता छन् । नेपाली साहित्यमा फ्रायडीय मनोविज्ञानको प्रयोग गरेर मानव मनको सूक्ष्मतम बिश्लेषण गरेर कथा लेख्ने कथा शिल्पी हुन कोइराला । कथाकार बि.पि. साहित्यकार लरेन्स र चेखभबाट प्रभावित थिए र उनमा मानिसको यौन जनित चारित्रिक संगठन तर्फ फ्रायडको दृष्टि घुमाउने बिशेषता थियो भनिन्छ ।
बि.सं १९९१ सालदेखि काठमाडौबाटशारदा पत्रिका प्रकाशित हुन थाले र सो पत्रिका नै नेपाली आधुनिक कथा साहित्यको पहिलो चौतारो मानिएको पाइन्छ । समीक्षकहरु सो समयदेखि नेपाल भित्र र बाहिर प्रकाशित विभिन्न पत्रिकाहरुमा नेपाली आधुनिक कथाको मौलिक स्वरुप देखिन थालेको हो भन्ने गर्छन ।
शारदाकाल बि.सं १९९१ मा कथा लेख्ने आधुनिक कथाकारहरुमा गुरुप्रसाद मैनाली, पुष्कर शम्शेर, बालकृष्ण सम र बिश्वेश्वर प्रसाद कोईराला थिए । यी मध्येका बि.पि. मनोवैज्ञानिक कथाकार हुन । उनको गोरेटो पच्छ्याउदै कथा लेख्ने उनी पछिका कथाकारमा भवानी भिक्षु, गोविन्द बहादुर मल्ल, बिजय मल्ल, पोषण पाण्डे आदि मानिन्छन् ।
वि.पि.ले कथाका अतिरिक्त जीवनी तथा थुप्रै उपन्यासहरु पनि लेखेका छन् । उनका उपन्यासहरुतीन घुम्ती (ई.स १९६८), सुम्निमा (ई.स १९६९), नरेन्द्रदाई (ई.स १९६९), मोदिआइन (ई.स १९८०), हिटलर र यहुदी (२०४२), बाबु आमा र छोरा (२०४६) आदि रहेका छन् । साथै उनको जीवनीमा जेल जर्नल र आफ्नो कथा (अपुरो) हुन् ।
बि.पि.कथा साहित्य जस्तै नेपाली उपन्यास साहित्यमा समेत उत्तिकै सशक्त र सफल छन् । उनी आफ्ना उपन्यासमा पनि पात्रहरुको यौन मनोभाव अति सूक्ष्म तरिकाले केलाउन खप्पिस छन् । बि.पि.को अधिकत्तर साहित्यमा यौनजन्य मानसिक समस्या र मनोविश्लेषण पाइन्छ । बि.पि.लेउपन्यासमा पनि मनोबिज्ञानको प्रयोग गरेका छन् । उनको उपन्यासमा नारीपात्रका अचेतन तथा चेतन मनको बिश्लेषण गरिएको देखिन्छ । बि.पि.कोइराला सामाजिक यथार्थबादी र यौन मनोविश्लेषणे साहित्यकार हुन् ।
भनिन्छ–‘उपन्यास साहित्य नवीन बिधा हो ।’ समालोचकहरुका अनुसार पढनेले छापहरु छोड्दा समालोचना हुँदैन । समालोचकहरुको बिचारमा कृतिलाई हेर्ने विभिन्न माध्यम छन् । ती माध्यमहरु मध्ये कसैले उपन्यासमा बुनिएको प्याटर्न हेर्छन, कसैले कलात्मकता हेर्न खोज्छन् । उनीहरुको बिचारमा उपन्यासले जीवन मात्र भन्दैन, जीवनबारे पनि केही भन्छ र जीवनमा एउटा प्याटर्न देख्छ । कसैले लेखाइको कलामा हेर्छन् कसैले प्रबृत्ति हेर्छन अर्थात हेराइमा बिबिधता रहन्छ । समीक्षकहरु भन्छन्–वि.पि.का उपन्यासहरुमा व्यक्तिमात्रमा पाइने प्रबृत्तिहरु र आदिम भोक छन् । व्यक्ति जीवनको प्रबृत्ति, चरित्रहरुको अध्ययन बिश्लेषणमा कामशास्त्रीय मनोविश्लेषण सिद्धान्तहरुलाई आधार बनाइएका उपन्यासहरु दिए बि.पि.ले । परम्पराको सापेक्षतामा यो पनि साहस हो खास गरेर मर्यादा, संकिर्णता र जातीय श्रेष्ठताको व्यर्थ घमण्डहरु तोडिएका छन् ।
उनका उपन्यासमा नैतिक मर्यादा प्रमुख भएर उभिएका छन् । स्वभाविक यौन सुखेच्छा र सामाजिक मर्यादा माझको द्धन्द जीवन उनको मुख्य बिषय हो । यौन–जीवनको अभिन्न अंग कहलिएको र निरन्तर सत्य मानिआएको यौनको पनि वैज्ञानिक अध्ययन गर्ने तर्फ उपन्यासकार आकृष्ठ भएका छन् । वि.पि.को उपन्यासमा चेतन र अचेतन (नैतिक र अनैतिक) मनको द्धन्दपूर्ण रतिरागात्मक यथार्थता पाइन्छ । सुम्निमाका सोमदत्त र पुलोमा तीन घुम्तीकी इन्द्रमाया र नरेन्द्रदाईको नरेन्द्र यसका उदाहरण हुन् ।
यस लेखमा हामी बि.पि.का सृजनाहरुका पात्रको मनोदशा संक्षिप्तमा चर्चा गर्ने प्रयास गर्छोः
सर्वप्रथम तीन घुम्ती उपन्यासका पात्रहरु इन्द्रमाया, पीताम्बर र रमेश रहेका छन् । त्यस्तै दोश्रो उपन्यास नरेन्द्रदाईमा उपन्यासका पात्रहरु नरेन्द्र, मुनरिया (धानुककी छोरी) र गौरी (नरेन्द्रको पत्नी) छे । त्यसै गरी तेश्रो सुम्निमा उपन्यासका पात्रहरुमा सोमदत्त, पुलोमा, सुम्निमा र भिल्ल युवक तथा बाबुहरु (बाबुहरु सूर्यदत्त र विजुवा ) रहेका छन् ।
तीन घुम्ती
यस उपन्यासमा इन्द्रमायाको मनोदशालाई उपन्यासकारले केलाएका छन् । इन्द्रमाया भित्रको मनको भाव समय अन्तरालमा परिवर्तन हुदै गएर पटक पटक एउटा बिशिष्ट मोड अर्थात निर्णयमा पुग्छ । ती हुन् ः पति ग्रहण, गर्भधारण र मातृत्वप्रेम ।
पहिलो मोड, जसमा इन्द्रमायाको घरमा उस्को बिबाहको कुरा चल्छ, अर्कोतर्फ इन्द्रमायाको पीताम्बर प्रतिको प्रेम हुर्कदै आएको हुन्छ । यो अवस्थामा घर छाडेर इन्द्रमायाले उसको स्वतन्त्र रोजाईमा पीताम्बरलाई स्वयंबरण गर्छे । यो उसको रोजाई हो ।(पति ग्रहण) ।
दोश्रो मोड, शरीर र मनको आन्तरिक आग्रहले इन्द्रमायाले पतिवाट यौन सुख र सन्तान चाहन्छे । तर पतिवाट त्यो यौन सुख र सन्तान प्राप्त हुँदैन । नीतिवादको परामर्शमा उमेर क्षयगर्दै प्रतीक्षामा कहिले सम्म चोखो पत्नी उभीइ रहनु ? नारी प्रकृति अनुसार यौन सुख र सन्तान रोज्छे, र देहधर्म अनुरुप परपुरुष रमेश संग सहबास गर्छे । जीवतात्विक स्वभाव मार्फत प्रकृतिले अह्राएको कार्य उसले स्वधर्मले गर्छे । (गर्भधारण) ।
तेश्रो मोड, छोरीलाई स्वीकार्न पीताबम्बर असमर्थ बन्छ । छोरी छाडेर उ इन्द्रमाया संग सम्बन्ध सहज बनाउन चाहन्छ तर छोरी छाड्ने कुरामा इन्द्रमाया सहमत हुन्न । रमेशबाट प्राप्त गरेको तृप्तिदायी दैहिक आनन्द, शाफ्नो गर्भको गौरब र अन्त्यमा माताको मर्यादा यी सवैलाई एउटा प्राप्तिको संरक्षणकालागि चुप्प लागेर बस्न नहुने सोचेर पीताम्बरलाई नत्यागी पुत्रीलाई सधै पाईरहु भन्ने चाहना राख्छे इन्द्रमाया । पीताम्बरको अस्वीकृतिमा अन्ततः गृहत्याग गर्छे । (मातृत्वप्रेम) ।
तीन घुम्तीकी इन्द्रमाया अचेतन र चेतनमनको द्वन्द द्वारा निर्मित नारी हो । उसमाको काम बृत्तिले पति पीताम्बर छँदाछँदै उसको अनुपस्थितिमा रमेशसंग अनैतिक र अमर्यादित समागममा अचेतनमनको बलियो आग्रहलाई दमन गर्न नसक्नुको दृष्टान्त हो । अचेतनले मर्यादा र निषेधलाई मान्दैन । तर, रमेश संगको समागमपछि उसको चेतन मन अमर्यादित भोगको अनौचित्यले कुण्ठित र विस्मित हुन्छ र प्रायश्चित गर्न थाल्छ । यो अति सचेत क्रिया हो ।
तीन घुम्तीमा इन्द्रमाया पीताम्बरबाट अतृप्त, लोग्नेको गिरफ्तारी पछि रमेशसंगको सहबासबाट यो कामना पूरा गर्छे । यसरी प्राप्त सुख र सन्तानलाई अपमानित हुन नदिने अठोटले प्रियातत्वलाई त्यागेर अनिश्चितता र एकांकी जीवन बरण गर्न उद्दत हुन्छे ।
नरेन्द्रदाई
यस उपन्यासमा नरेन्द्रले आफ्नी पत्नी गौरीमा मुनरियाको दैशिक शरीरको तुलनामा यौनाकर्षण पाउदैन । उ गौरीमा यौवनोचित शारीरिक आकर्षण नभएपछि धानुक पुत्री मुनरिया प्रति आकर्षित हुन्छ । अतृप्त यौनकै कारण नरेन्द्रले परपत्नी मुनरियालाई लिएर गृहत्याग गर्छ । नरेन्द्रको व्यवहार देहधर्म अर्थात यौन अतृप्तिको विकृति बिस्पोटन हो ।
यौनलाई प्रमुखता दिएर त्यसका अपरितृप्तिबाट देखापर्ने मानवीय कुण्ठा, विकार आदिको अध्ययन नरेन्द्रदाई उपन्यास हो । नरेन्द्रदाईको गौरीको विक्षिप्ततालाई हेरौ न । उ विवाहित भइकन पनि कहिल्यै लोग्नेको माया नपाउने परित्यक्ता नारी थिई ।
सुम्निमा
वि.पि.को सुम्निमा उपन्यासमा इड र सुपरइगोको द्वन्द गहिरो र सूक्ष्मरुपमा बिश्लेषण गरिएको छ । चेतन र अचेतन मनको आदर्शोन्मुखी र रागात्मक बृत्तिको संघर्ष तर यथार्थ प्रक्रियाको रुपमा नायक नायिकाको मानसिकतामा चित्रित छ । सुम्निमाका सोमदत्त र पुलोमामा देखिने विक्षिप्तता र विकृति तथा शारीरिक दुर्वलताहरु अतृप्त बासनाले ल्याएको एक प्रकारको मानसिक शैथिल्य र उद्धिग्नता हुन् ।
सुम्निमा उपन्यासमा विवाहपूर्वको यौटा भिल्ल युवक संझेर पुलोमा पुलकित हुन्छे भने मानसमा सुम्निमा लिएर सोमदत्त समागमरत बन्छन् । पुलोमा र सोमदत्तको पुत्र दुवैको मानसपुत्र हो । किनकि पुलोमाले समागमरत रहदा भिल्ल युवकबाट तृप्ति लिएको कल्पना गरेकी थिई भने सोमदत्तले सुम्निमाको कल्पना गरेको थियो । रतिकृयारत रहँदाका अवस्थामा दुवै यथार्थ धरातलमा बिचाररत थिएनन् । कोईरालाका अनुसार सुम्निमाको कथा सत्य र असत्यको तराजुमा नजोखिएको एउटा बृतान्त हो । यसको महत्व पौराणिक छ,संकेतमय प्रतिकात्मक ।
सन्दर्भ सामाग्री
- विकिपेडिया
- नेपाली उपन्यासका आधारहरु– इन्द्र बहादुर राई, नेपाली साहित्य परिषद् प्रकाशन, दार्जलिग, १९७४
- नेपाली उपन्यास र उपन्यासकार– कृष्णचन्द्रसिंह प्रधान, साझा प्रकाशन, ललितपुर नेपाल, २०३७
- तीन घुम्ती,
- सुम्निमा, प्रतिनिधि साहित्य प्रकाशन, चावहिल, काठमाण्डू नेपाल, प्र.सं.२०२७
- नरेन्द्रदाई, प्रशान्त प्रकाशन, सि.के.३४। लाहोरी टोल बाराणसी,दो.सं.१९८६
- सझा कथा, दोश्रो संस्करण, २०३१ साझा प्रकाशन काठमाडौ (केही बिबरण–केही बिचरण भैरब अर्याल)
(लेखक लेखक संघ, मकवानपुरका सदस्य हुन् ।)
१५ चैत, चिसापानी। सोमबार दिउँसो होली खेल्ने क्रममा फोटो सुट गर्न कर्णाली पुलबाट नदीमा हाम फालेर पौडी खेलेका १७...
१५ चैत, हेटौंडा । दुई दिन अघि समर्थन फिर्ता लिएको हाम्रो नेपाली पार्टी बागमती प्रदेश सरकारमा सहभागी भएको छ...
१५ चैत, काठमाडौं । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले इलाम २ मा प्रतिनिधि सभा निर्वाचनमा लक्ष्मी गुरुङलाई...
१५ चैत, काठमाडौं । राष्ट्रियसभाका उपाध्यक्ष उर्मिला अर्यालले पदबाट राजीनामा दिएकी छिन् । बिहिबार...
१५ चैत, हेटौंडा । नेपाली बजारमा सुनको मूल्य बढेको छ । बुधबारको तुलनामा बिहीबार सुन तोलामा ११ सय रूपैयाँ बढेको हो...
१५ चैत, हेटौंडा । सुदूरपश्चिम प्रदेशका मुख्यमन्त्री कमलबहादुर शाहले नागरिक उन्मुक्ति पार्टीका दुई विना विभागीय...
१५ चैत, हेटौंडा । हाल नेपालमा पश्चिमी वायु तथा स्थानीय वायुको प्रभाव रहेको छ। देशभर आंशिकदेखि साधारणतया बदली...
१५ चैत, काठमाडौं । नेपाल ‘ए’ र आयरल्यान्ड ‘ए’ बिचको पहिलो टी-२० क्रिकेट प्रतियोगिता हुँदैछ । खेल...
१५ चैत, हेटौंडा। यस वर्षको माध्यमिक शिक्षा परीक्षा(एसईई) आजबाट सुरु हुँदैछ। एसईई परीक्षामा देशभरबाट ५ लाख ४ हजार...
५ चैत, हेटौंडा । त्रिभुवन राजपथ अन्तर्गत भिमफेदी-१ सुपारेटार व्यारेक नजिक भएको टिपर दुर्घटनामा चालकको उद्धार...
५ चैत, हेटौंडा। भिमफेदी-१ मा टिपर दुर्घटनामा च्यापिएको चालकको साढे तीन घण्टापछि सकुशल उद्दार गरिएको छ। सोमबार...
४ चैत, हेटौंडा । हेटौंडा-२ मा रहेको सिद्धार्थ माध्यमिक विद्यालयको प्रधानाध्यापकको जिम्मेवारी परमानन्द सरोज...
११ चैत, हेटौंडा। हेटौंडाबाट काठमाडाैँ तर्फ जादै गरेको बस मकवानपुरको बकैया ११ मा दुर्घटनामा परेको छ। आइतबार...
५ चैत,हेटौंडा। मकवानपुरको मनहरीमा बेवारिसे अवस्थामा एक पुरुषको शव फेला परेको छ ।उक्त शव मनहरी गाउँपालिका वडा...
४ चैत, हेटौंडा । बालिकालाई स्कुटरले ठक्कर दिई फरार भएका एक जना युवक पक्राउ परेका छन् । पक्राउ पर्नेमा हेटौंडा-५...
१३ चैत, हेटौंडा।. मकवानपुरको मनहरीमा मंगलवार बिहान एक नवजात शिशुको शव फेला परेको छ । मनहरी –७ रमौली बांगेटोल...
२ चैत, हेटौंडा । राष्ट्रिय भूमि आयोग मकवानपुरले हालसम्म १२४ जनालाई जग्गाधनी पूर्जा वितरण गरेको जनाएको छ...
३ चैत, हेटौंडा। मकवानपुरको बकैयामा मोटरसाइकल दुर्घटना हुँदा चालक गम्भीर घाइते भएका छन्।गाउँपालिका वडा नम्बर ४...